Tranh cãi về thủy điện Đồng Nai 6 và 6A

Giới khoa học đang có nhiều ý kiến trái chiều về việc xây dựng dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A có tác động tới môi trường không lớn, ảnh hưởng sinh thái của vườn quốc gia Cát Tiên.

Vị trí của hai dự án thủy điện trên bậc thang thủy điện sông Đồng Nai. Đồ họa: Nguyễn Văn Sỹ.

Tại hội thảo các vấn đề môi trường liên quan đến dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A do Hội bảo vệ thiên nhiên và Môi trường (VACNE) tổ chức hôm qua, tiến sĩ Nguyễn Đình Hòe, trưởng ban phản biện VACNE nhấn mạnh không nên có thái độ cực đoan khi đánh giá dự án dựa trên phát triển bền vững hài hòa.

Tiến sĩ Hòe ủng hộ dự án nhưng nhà đầu tư cần có biện pháp phù hợp trong cách ứng xử với môi trường và người dân ở khu vực đó. Theo ông, dự án thủy điện 6 và 6A có có gây tác động đến môi trường nhưng không đến mức nghiêm trọng như bộ phận dư luận xã hội đánh giá.

“Khu Cát Lộc (khu bảo tồn tê giác) rộng gần 31 ngàn ha, diện tích mà thủy điện 6 và 6A là 137ha (chiếm 0,44%) ít ảnh hưởng đến cơ trú của động vật. Diện tích này còn trở thành hệ sinh thái đất ngập nước mới, góp cho đa dạng sinh thái ở vườn quốc gia Cát Tiên”, ông Hòe phân tích.

Hai dự án thủy điện cách vườn quốc gia Cát Tiên khoảng 50km, cách Bàu Sấu gần 70km nên không bị ảnh hưởng. Nó cũng không gây cạn nước cho thủy điện Trị An, ông Hòe cho biết.

Tiến sĩ ông Hòe lưu ý: “Chỉ nên phê phán những bản đánh giá tác động môi trường khi dự án được thông qua, đằng này dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A chưa được phê duyệt. Đó là chưa kể, một bản báo cáo đánh giá tác động môi trường phải làm đi làm lại là chuyện bình thường”.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến được đưa ra cho rằng, tác động đến môi trường của hai dự án thủy điện trên là có nhưng không lớn. Nếu so sánh đánh giá giữa cái được và mất thì nên cho phép dự án được triển khai thực hiện.

Các nhà khoa học lo ngại hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A sẽ ảnh hưởng đến những loài động vật, trong đó có loài tê giác quý hiếm đang tuyệt chủng. Ảnh: WWF.

Ông Đỗ Đức Quân, Vụ phó Vụ Năng lượng - Bộ Công Thương, cho biết , với con số bình quân diện tích rừng mất cho 1MW thủy điện là 4 ha thì con số 137 ha rừng mất cho 240 MW thủy điện của dự án này thấp hơn so với những dự án khác.

“Chúng tôi mong muốn các nhà khoa học đánh giá một cách khách quan các tác động tiêu cực như dư luận phán ánh hay không. Nếu được nhiều hơn mất thì nên đánh đổi”, ông Quân nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Trần Văn Thành, Giám đốc vườn quốc gia Cát Tiên bày tỏ, đứng ở góc độ bảo tồn hoàn toàn không ủng hộ công trình này, nên cần hài hòa bài toán kinh tế và bảo tồn.

“Xét về bảo tồn, vườn quốc gia Cát Tiên không nên có thêm một công trình như vậy. Đây là nơi duy nhất ở Việt Nam mà du khách tham quan có thể quan sát trực tiếp được bò rừng, nai…đi lại vào ban đêm”.

“Nếu làm một công trình mà phá vỡ cảnh quan môi trường, tác động xấu đến hệ động, thực vật phong phú của vườn quốc gia thì có nên không?”, ông Thành bày tỏ.

Ông Nguyễn Văn Sỹ, đại diện nhà đầu tư dự án thủy điện 6 và 6A nói: “Nhà máy sau đập phía bờ phải hồ điều tiết hàng ngày nên không gây ra sống chết phía sau hạ lưu, không ảnh hưởng đến chế độ dòng chảy hạ lưu. Không ảnh hưởng tới dân cư, đất nông nghiệp, công trình công cộng nên không phải di dời, đền bù. Toàn bộ đường giao thông phục vụ thi công và vận hành được tận dụng từ đường lâm sinh và dân sinh có sẵn nên không gây chia cắt sinh cảnh hay ảnh hưởng tới vườn quốc gia Cát Tiên”.

Tiến sĩ Vũ Ngọc Long, viện phó viện Sinh học nhiệt đới, trong bài tham luận gửi đến hội thảo cho rằng, việc xây dựng hai dự án thủy điện trên có thể dẫn đến tình trạng kiệt nước vào mùa khô và lũ lụt nặng hơn vào mùa mưa.

“Trung tâm huyện lỵ Cát Tiên nằm ở phía hạ lưu vốn đã là một rốn lũ. Nếu hai đập thủy điện Đồng Nai 6 và 6A xả lũ sẽ khiến lũ chồng lũ, Cát Tiên sẽ thiệt hại nặng nề như các vùng hạ lưu thủy điện A Vương, sông Ba và Đa Nhim từng gặp phải’, tiến sĩ Long nói.

Bên cạnh đó, việc xây dựng hai thủy điện trên theo ông Long cũng sẽ dẫn đến việc thiếu nước trên lưu vực sông Đồng Nai, đặc biệt khiến tình trạng xâm nhập mặn phía hạ lưu càng trở nên trầm trọng, đe dọa đến an ninh lương thực, an sinh xã hội trên lưu vực sông Đồng Nai.

Dự án thủy điện Đồng Nai 6 có công suất lớn 241MW, tỷ lệ chiếm đất 1,545ha/MW, sản lượng điện 929,16 triệu KWh gần bằng sản lượng điện tiêu thụ của 3 tỉnh Lâm Đồng, Đắc Nông, Bình Phước.. Quá trình nghiên cứu, lựa chọn phương án tối ưu đã thay đổi dự án thành công trình thủy điện 2 bậc thang mang tên Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A với tổng công suất 241 MW, tổng mức đầu tư gần 5.700 tỷ đồng, tổng sản lượng điện gần 1 tỷ kWh/năm. Công trình do tập đoàn Đức Long Gia Lai xin đầu tư dự án này.

Hương Thu